İstanbul depremi kaç atom bombası gücünde?

İstanbul, 23 Nisan 2025 öğle saatlerinde Silivri açıklarında 6,2 büyüklüğünde bir depremle sarsıldı. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, sarsıntının Marmara Denizi’nin 6,9 km derinliğinde meydana geldiğini açıkladı.

Deprem kent genelinde paniğe neden oldu ve 150’de fazla kişi yüksekten atlama ya da düşme sonucu yaralandı. Avrupa yakasında Büyükçekmece’ye uzanan bir hatta onlarca artçı deprem kaydedildi ve merkez üssüne yakın yerleşimlerde kısa süreli iletişim kesintileri yaşandı.

Bu güçteki bir depremin ne anlama geldiğini anlamak için sismik enerjiyi daha tanıdık bir ölçekle karşılaştırmak gerekiyor. Sismoloji biliminde depremlerin enerjisi “log₁₀ E = 1,5 M + 4,8” formülüyle hesaplanıyor. Formüldeki M, depremin moment büyüklüğünü, E ise joule cinsinden açığa çıkan enerjiyi gösteriyor.

Bölgenizdeki depremleri anlık öğrenebileceğiniz uygulamalar

Bölgenizdeki deprem risklerini anlık olarak takip edebileceğiniz kullanışlı ve işlevsel mobil uygulamaları bir araya getirdik.

İstanbul’u sarsan 6,2 büyüklüğündeki depreme bu formül uygulandığında açığa çıkan enerji 1,3 × 10¹⁴ joule. Bu sayıyı daha anlaşılır kılmak için 1 ton TNT’nin 4,184 × 10⁹ joule enerji ürettiği bilgisiyle değerlendirdiğimizde Silivri depreminin yaklaşık 30 kiloton TNT’ye eşdeğer bir enerji açığa çıkardığını söyleyebiliriz.

1945’te ABD tarafından Japonya’da Hiroşima’ya atılan “Little Boy” atom bombasının ortalama 15 kiloton güce sahip olduğunu belirtelim. Yani İstanbul’u sarsan depremde ortaya çıkan enerji iki Hiroşima bombası gücündeydi.

Deprem büyüklüğünün logaritmik bir ölçekte ifade edildiğini hatırlatmak gerekiyor. Bu nedenle her tam sayı artış, enerjide yaklaşık 32 kat artış anlamına geliyor. İki yıl önce yaşanan 7,8 büyüklüğündeki Kahramanmaraş depremini aynı formülle hesapladığımızda, 3,0 × 10¹⁶ joule enerji açığa çıktığını görüyoruz. Bu da yaklaşık 7,6 megaton TNT eşdeğeri demek. Böylece Kahramanmaraş depremi, İstanbul’daki depremden 250 kat daha fazla enerji açığa çıkardı.

Depremden sonra neden kimseyi arayamıyoruz?

İstanbul’da yaşanan depremler sonrası vatandaşlar sevdiklerine ulaşmak için yaşadıkları zorluğu sosyal medyada dile getirdi.

Atom bombası karşılaştırmasına devam edersek, Kahramanmaraş depremi 500’den fazla Hiroşima bombasına eşdeğer bir güç üretti. Sayısal verilerin bu kadar çarpıcı olmasına rağmen, atomik ve sismik enerjilerin etki mekanizmalarının tamamen farklı olduğunu vurgulamak gerekiyor.

Nükleer patlamalar enerjilerinin çoğunu basınç dalgası, ısı ve radyasyon olarak, çok küçük bir alanda ve çok kısa sürede açığa çıkarıyor. Depremler ise aynı miktardaki enerjiyi yer kabuğunun geniş bir alanına yayarak daha uzun sürede boşaltıyor. Bu nedenle aynı enerji miktarına sahip olsalar bile nükleer patlama ve deprem çok farklı yıkım desenleri oluşturuyor.

İstanbul’daki depremin iki Hiroşima bombası gücünde olmasına rağmen nispeten az hasara yol açması depremin derinliği, odak noktasının denizde olması ve yapı stokunun görece dayanıklılığıyla açıklanabilir. Ancak bu durum gelecekte daha büyük depremlere karşı rehavete kapılmamız gerektiği anlamına gelmiyor.

Bilim insanları Marmara Denizi’nde gelecekte 7,2 ile 7,6 arasında bir deprem olabileceğini dile getiriyor. Bu da İstanbul’u sarsan son depremden 10 ila 25 kat daha büyük, yani 300 ila 750 kiloton TNT gücünde bir enerji anlamına geliyor. Yani 20 ila 50 Hiroşima bombası gücünde bir depremi işaret ediyor.