Çernobil’de yeni reaksiyonlar keşfedildi

Çernobil felaketinin üzerinden 35 yıl geçti. Ancak bilim insanları, patlamanın meydana geldiği dördüncü reaktörde yeniden nötron reaksiyonları keşfetti.

Ukrayna’daki Çernobil Nükleer Santralinin dördüncü reaktöründe 26 Nisan 1986 günü patlama olmuştu. Bu olaydan hemen sonra yetkililer bölgedeki tüm insanları tahliye etti. Ukraynalı yetkililer, bölgenin 24 bin yıl insanlara uygun olmayacağını söyledi. Geçtiğimiz günlerde ise araştırmacılar, reaktör odasında nükleer fisyon reaksiyonlarında artış gördüklerini açıkladı.

Çernobil için henüz müdahale gerekmiyor

Patlama sonrası tesisin alt reaktör odasında uranyum birikti. Bu yakıt, nötronlarla çarpışarak çekirdek parçalanması sürecine girmeye başladı. Araştırmacılar, alt reaktör odasının daha önce de bu malzemeyi içerdiğini düşünüyordu. Ancak odaya erişim olmadığı için felaketten bu yana insan veya robotik gözlerle gözlem yapamadılar.

Ukrayna’nın terk edilmiş Pripyat kentindeki Çernobil Nükleer Santrali yakınlarındaki bir anaokulu. (Fotoğraf: Reuters)

Geçtiğimiz haftalarda araştırmacılar odadaki nötron emisyonlarında bir artış gördü. 2016’nın başından bu yana seviyeler yaklaşık yüzde 40 arttı. Bu, artan bir nükleer fisyon reaksiyonuna işaret ediyor. Bilim insanları, sorunun yeni bir patlamayı tetikleyip tetiklemeyeceğini araştırıyor. Ancak şu anki yorumlar, henüz müdahale gerekmediği yönünde oldu.

Sheffield Üniversitesinden Neil Hyatt, nükleer atık imhası üzerine çalışıyor. Hyatt, Çernobil reaktöründeki durumu Science dergisine anlattı. Araştırmacı, alt reaktör odasındaki durumu “bir mangaldaki köze” benzetti. Hyatt, “Bu, bize bunun çözülmüş bir sorun olmadığını, sadece sabit kaldığını hatırlatıyor.” dedi.

Nükleer parçalanmaya ne sebep oluyor?

Peki, Çernobil felaketinden yıllar sonra neden böyle bir reaksiyon gündeme geldi? Uranyum veya plütonyum yakıtı radyoaktif olarak ayrıştığında nötronlar yayar. Nötronlar başka bir radyoaktif çekirdek tarafından yakalanırsa bir fisyon reaksiyonuna neden olabilir. Bununla birlikte, büyük miktarda su, bu nötronları yavaşlatarak yakalanmalarını engeller.

Patlama, Ukrayna ve komşusu Beyaz Rusya’nın bir kısmını kötü şekilde etkiledi. Bölgede yalnızca hayvanlar yaşıyor. (Fotoğraf: Sergei Chuzavkov/AP)

Patlamadan 1 yıl sonra yetkililer reaktör odasının üzerine aceleyle bir duvar inşa etti. Bu koruma duvarı içeri yağmur sularının girmesini engelleyemedi. Sular, nötronları yavaşlattı. Ancak uranyum çekirdeklerinin fisyon reaksiyonu gösterme olasılığı arttı.

Nötron sayısındaki artışın üzerine 2016 yılında yeni bir koruma kalkanı inşa ettiler. Bunun üzerine, nötron sayıları sabit kalmıştı ki araştırmacılar son zamanlarda nötronlarda artış tespit etti. Bunun nedeni ise, nötronları yavaşlatan yağmur sularının yokluğu. Çünkü, yeni yapı sonrası su girmeyince nötronları yavaşlatacak etken de ortadan kayboldu.

Kaynak: Shiftdelete